Anadolu Sigortanın reklam filmini hatırladınız mı? Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, 1924'te Pasinler depremi için Erzurum’a geliyor. Bir depremzedeyi canlandıran Sebahattin Bayraktutan ile konuşuyor. Çok ses getiren bu reklam filmi, Aşkale depremi sırasında yıkılan Evrenli, yeni adıyla Aziziye ilçesine bağlı Atlıkonak köy/ mahallesinde çekilmişti. Peki aynı isimli “Evrenli Köyü, Gürcistan’da da var” desem, bana inanır mısınız?
Gürcistan’da sadece Evrenli’nin mi adı mı var? İşte bu konuda bir araştırma yapıldı. Hem de Erzurum eski Milletvekillerinden Rasim Cinisli’nin isteği üzerine araştırmayı Almanya’nın Erzurum Konsolosu Yılmaz Kuşkay gerçekleştirdi. Önemli ve çarpıcı bilgilere ulaşan Yılmaz Kuşkay, araştırmayla ilgili şunları söyledi:
“Osmanlı’nın parlak döneminde Gürcistan’ın Borçalı (Kvemo Kartli) bölgesi, Azerbaycan kökenli Türklerin yoğun olarak yaşadığı bir yer. Gürcistan nüfusunun yüzde 12’sini Türkler oluşturuyor. Hemen yanında yine Türklerin yaşadığı Ahıska bölgesi bulunuyor. Borçalı’da sadece Evrenli yok. Borçalı’da Aşkale var. Şimdi adı Ortabahçe olan Cinis var. Yeni adı Beypınar olan Öznü var. Yine adı Güzelyayla yapılan KIzılkilise var. Ayrıca Gürcistan’da, Aziziye’ye bağlı Kuşcu’nun, Yedikilise’nin, Nardiven (Merdiven), Dereköy isimlerine rastladım. Gürcistan’da bir oymaktaki Aşkale, Cinis, Evrenli, Öznü, Kuşcu, Kızılkilise gibi mahalle adları ile Erzurum’daki isimlerin aynı olması bana çok ilginç geldi. Borçalı ismi de Bayburt’ta var. Bana göre o isimler Gürcüler tarafından Anadolu’ya getirildi. Aslında konu, bilimsel açıdan araştırılmalı.”
Bu köyler Erzurumlu Rum ve Ermeni 1830 Savaştan sonra Gürcüstanda göçmenlerin yaptığı köyleri. Rum köyleri Cinis (köyüm), Evrenli, Parmaksız (Tsalka merkezi), Ölenk, Hadik, Sanamer, Ahalik, Gerek, Şipek, Sanamer (1939 köyün nüfüsü Rusya da göçtü, yerinde Tsalka barajı yapıldı), Tsintskaro, Yedi Kilise ve Tek Kilise. Diğer Rum köyleri Trabzonun Maçka ilçesinden (Livad, Günya Kala), Gümüşhaneden (Beştaş, İmera, Kümbet, Santa, Haraba, Hando, Karakom, Başköy) Bayburt tan (Bayburt köy) ve Artvin dan (Reha veya Koteli).