Nazlıhilal ÜNSAL

Ermenistan yönetimi Türkiye sınırına 16 km mesafede bulunan, Metsamor nükleer santralini 2023 yılına kadar işletilmeye devam edileceğini açıkladı. Miladı geçmiş ve saatli bomba misali çalıştığı öne sürülen Metsamor nükleer santralinin ömrünün uzatılma kararı Iğdır’da büyük tepkiye yol açtı. MHP Milletvekili Sinan Ogan, Nükleer Santrali’nin halen faaliyette olmasını eleştirdi. Iğdır’da bu nedenle çok sayıda kanser vakasının görüldüğünü belirten Oğan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız’ın ‘Santral kapatılmalı’ şeklinde açıklaması olmasına rağmen 10 yıllık daha sözleşme yapıldığını ifade etti. Ogan, Iğdır’da bulunan Metsamor Nükleer Santrali’nin halen faaliyette olmasını eleştirdi. Iğdır’da bu nedenle çok sayıda kanser vakasının görüldüğünü belirten Oğan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız’ın ‘Santral kapatılmalı’ şeklinde açıklaması olmasına rağmen 10 yıllık daha sözleşme yapıldığını ifade etti. Ermenistan yönetimi 18 Ekim’de kritik bir karar alarak, Türkiye sınırına 16 km mesafede bulunan, Metsamor nükleer santralini 2023 yılına kadar işletilmeye devam edileceğini açıkladı. Santralde bilirkişi ekiplerince yapılan incelemeler sonucunda verilen rapora dayanan Movsisyan, “Yapılan hesaplamalar Metsamor nükleer santrali işletim süresinin 10 yıl daha uzatılabileceğini ortaya koydu. Ermenistan’ın elektrik ihtiyacını karşılayacak yeni bir nükleer santralin inşa edilmesinin de 10 yıldan erken olamayacağı dikkate alındığında mevcut santralin işletim süresi uzatıldı. Batılı ülkelerin Metsamor santralinin kapatılmasından yana görüş belirttiklerini de biliyoruz, ancak aldığımız bu kararı ABD yönetimine ilettiğimizde destek gördük. Erivan’da Ermenistan-ABD heyetleri arasında yapılan toplantı ardından Amerikan Büyükelçisi John Heffern ile aramızda enerji güvenliği memorandumu imzaladık. Böylece ABD yönetimi santralin uzatılan çalışma süresince bize güvenlik desteği vermeyi taahhüt etti” dedi.

1988 depreminde patlıyordu

Sovyetler Birliği döneminde işletilmeye başlanan Metsamor nükleer santralinin 1988 yılında bir felaketin eşiğinden döndüğü geçen yıl ortaya çıkmıştı. Japonya’daki Fukuşima nükleer felaketi ardından Rus basınına ilginç bir itirafta bulunan Çernobil nükleer santralinde müdür yardımcısı görevinde bulunmuş fizikçi Aleksander Kovalenko, benzer olayın Türkiye sınırındaki Ermenistan nükleer santralinde yaşandığını söylemişti.

7 Aralık 1988’de bölgede meydana gelen 7 şiddetindeki büyük depremden hemen sonra Matsamor santralinde yangın çıkmış, elektrik kesintisiyle iki reaktöre soğutma suyu temin eden pompalar devre dışı kalmıştı. Kovalenko, Ermeni personelin yanmakta olan santrali terk ederek kaçtığını da söylemişti. Bir gecede Sovyetler Birliği’ndeki başka nükleer santrallerde çalışan ekipler hava yoluyla buraya aktarılarak facia kıl payı önlenmişti.

Nükleer santral 33 yaşında

Ermenistan’daki Metsamor nükleer santrali Sovyetler Birliği döneminde bölgenin elektrik ihtiyacını karşılamak için 1973 yılında inşa edilmeye başlanmıştı. 1979 yılında açılışı yapılan nükleer santral iki adet 440 megavat gücünde WWER-440 reaktöründen oluşuyor. 1988 yılındaki 7 şiddetinde Spitak depremi ardından santral Sovyetler Birliği Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı. Bu durum Ermenistan’ın 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmesinden sonra iki yıl daha devam etti. Ermenistan 7 Nisan 1993’te santrali yeniden çalıştırma kararı aldı. Gerekli yakıt Rusya’dan sağlandı. Günümüzde de Rusya’nin Birleşik Elektik Sistemleri RAO EES şirketi tarafından işletilen Metsamor nükleer santralinin kontratı 2013 yılında bitiyor.

Bir an önce kapatılmalı

Türkiye sınırına 16 kilometre uzaklıkta bulunan ve büyük tehlike olarak görülen Metsamor için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı nezdinde geçmişte defalarca girişimlerde bulundu. Bakanlık yetkilileri, ömrünü dolduran Metsamor’un artık süresinin uzatılmasının değil bir an önce kapatılması gerektiğini belirttiler. Yetkililer, “Nükleer Güvenlik Sözleşmesi ‘sorunlu olan santraller ya iyileştirilir ya da kapatılır’ diyor. Ancak Ermenistan bu santralı ne iyileştiriyor ne de kapatıyor. Ermenistan tarafının aynı sözleşmenin ‘iyileştirme ya da kapatma yapılırken ülkenin enerji ihtiyacı gözönüne alınır’ maddesine dayanarak santralle ilgili bir girişimde bulunmamış olabilirler” dedi.

Kanser vakaları arttı
MHP Iğdır Milletvekili Sinan Oğan, Iğdır’da bulunan Metsamor Nükleer Santrali’nin halen faaliyette olmasını eleştirdi. Iğdır’da bu nedenle çok sayıda kanser vakasının görüldüğünü belirten Oğan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız’ın ‘Santral kapatılmalı’ şeklinde açıklaması olmasına rağmen 10 yıllık daha sözleşme yapıldığını ifade etti.

“Metsamor Nükleer Santralı kapatılsın”

Türkiye Azerbaycan Derneği  Iğdır şubesi başkanı Serdar Ünsal, Ermenistan’da  bulunan Medsamor nükleer santralinin 10 yıl daha çalışmasına izin verilmesine tepki gösterdi. Ünsal yaptığı yazılı açıklamada, “Ermenistan gazeteleri, Ermenistan enerji bakanının açıklamasını yayınlayarak ABD ile yapılan görüşmeler sonucunda Medsamor nükleer santralının 10 yıl daha  çalışmasına izin verdiğini açıklamıştır. Bu karar kabul edilemezdir. Gazetenin haberine göre bakan Armen Movsisyan açıklama yaparak Medsamor nükleer santralını 2016 yılında kapatacaktık fakat ABD büyük elçisi Con Heffern anlaşma imzalayarak yaptığımız görüşmede bu süreyi uzattık 10 yıl daha uzattık. Demiştir.   ABD büyük elçisi Con Heffern,de biz Ermenistan ile atom enerjisi konusunda analşama yaptık bundan sonrada bu anlaşmalar sürecektir. Demiştir. Şimdi  patlamaya hazır bir bomba olan bu santralın kapatılması gerekirken çalışmasına göz yummak 10 yıl daha izin vermek cinayetten başka bir şey değildir. AB ülkelerini tepki koymaya çağırıyoruz ”dedi.

Metsamor patlamaya hazır bomba gibi  diyen Ünsal , şunları kaydetti:”1997 yılında üretime başlayan Türkiye-Ermenistan sınırındaki Metzamor nükleer santrali, miladını doldurmasına rağmen faaliyetine devam ederek başta Iğdır olmak üzere Kars, Ardahan, Ağrı ve Erzurum illerine büyük tehlike saçıyor. İlkel şartlarda üretimini sürdürmesi nedeniyle bölgede korku yaratan Metzamor' un fay hattı üzerinde olması da   yaşanan korkuları iki katına çıkarıyor. Son dönemlerde doğuda yaşanan depremlerin yakın bir gelecekte de bu bölgede meydana gelebileceği endişesi halkı tedirgin ediyor.1988 yılında meydan gelen depremden etkilenmiştir.  Olası bir depremde nükleer santralin zarar görmesi, bu bölgede nükleer bir depremin yaşanması anlamına gelecek. Yerli ve yabancı bir çok uzman, santralin bir an önce kapatılması gerektiğini savunurken, tepkilere kulak tıkayan Ermenistan, ABD’nin desteyi  ile Uluslararası Atom Kurumu'ndan santralin çalışması için 10 yıllık ek bir süre daha almıştır. Üretime başladıktan bir yıl sonra yani 1988 yılında bölgede meydana gelen deprem nedeniyle hasar gören Metzamor santralinin, sızıntı yaptığı için iki reaktörü devre dışı bırakıldı. Santralin kapatılması tartışılırken, hasar gören reaktörlerinin yeniden devreye girmesi bölge halkını büyük endişeye sevk etmişti. Şimdi 10 yıl daha çalışacak olması felaket demektir.  Ermenistan tüm dünyanın uyarılarına kulak tıkayarak yaşanabilecek olası bir felakete davetiye çıkartıyor. Miadını dolduran bu santralin Çernobil gibi bir an önce kapatılıp, tarihi bir yer olarak kalmasını istiyoruz" dedi. Ünsal, başta Iğdır olmak üzere bölgedeki bir çok ilin pimi çekilmek üzere olan bir bombanın üzerinde yaşadığını ifade ederek herkes bu ABD aldığı karara tepki göstermeli  santral hemen kapatılmalıdır“şeklinde konuştu.