Bu sene Erzurum’un Kurtuluşu’nun 97.yıl dönümünü gururla kutladık.
Resepsiyon, panel, konferans, konser, mevlid gibi rutin kutlama programlarının ötesinde etkinliklere şahit oldu, bu sene Erzurum.
12 Mart sabahı dadaşlar, başlarındaki fes ve koltuğundaki bir tomar gazeteyle caddelerde “Yazıyoor, yazıyor, Erzurum’un kurtuluşu’nu yazıyooor!” diye bağırıp gazete dağıtan çocukları görmenin hazzını yaşadı.
Cadde ve sokaklarda gazete satan çocuklar ve onların “Yazıyoor!” bağrışmaları, kimisi için eski Türk filmlerinde gördükleri bir sahne ve replikti, kimi için de bizzat yaşadıkları nostaljiydi… Her iki durum da insanların ruhuna hitap eden bir güzellik olsa gerek. Bu çocukları, çocukluklarının doğal hali dışında sempatik kılan şey, bu olsa gerek.
Evet, Erzurum bu sene 12 Mart’ta kendi tarihine dair en hakikatli konularda çocuklardan aldı havadisi. En gerçek, en duru ve en hakikatli havadisleri…
Bu fes başındaki çocukların elinden “Erzurum Kurtuluş Gazetesi”ni hem de ücretsiz alan dadaşlar, inanıyorum ki gazetenin gerek mizanpajını gerekse gazetede yer verilen yazılar ve tarihi fotoğrafları çok beğendiler. Erzurum caddelerinde “Kurtuluş” gazetesi dağıtan çocukları ulusal televizyonlardan gören ve kendisi de İstanbul’da tarih profesörü olan bir dostum, beni aradı ve izlediği haberden etkilenmiş bir halde bu gazetelerden istedi. Hemen kargoya verdirdim. Gazete eline geçince telefonda gazeteye övgüler yağdırdı
Erzurum Büyükşehir’in “Kurtuluş” gazetesi, olması gerektiği gibi tabloid boyuttaydı.
Gazetenin başlığındaki yazı tipi bizi 100 yıl evveline götürüyordu. Hem Latin harfli olanı, hem Arap harfli (Osmanlıca) olanı… Başlık oldukça yakışıklıydı. Başlığın hemen yanındaki saatli maarif takvimi görünümlü takvim yaprağında detaylara dikkat edilmişti. Nostaljik takvim yaprağındaki namaz vakitleri, Hicrî ve Rumî tarihler 12 Mart 2015’le örtüşüyordu. Hatta takvim yaprağının üzerindeki saat, 3’ü gösteriyordu. Yani Kâzım Karabekir’in 12 Mart 1918’de Erzurum’a girdiği saati… Bunu dikkatli okurlar, Karabekir Paşa’nın gazetedeki yazısından fark etmişlerdir. Karabekir Paşa’nın gazetede yer verilen yazısında “Saat 15’te İstanbul Kapısı’ndan Erzurum’a girdik.” cümlesi takvimdeki saatle uyumluydu. Evet, Kurtuluş gazetesi böylesine titiz hazırlanmıştı. Helal olsun.
Gazetedeki yazıların tamamı 1918 ila 1924 yılları arasında o tarihlerdeki gazetelerde çıkan yazılardan derlenmiş. Gazetenin ilk sayfasında Başmakale olarak Kazım Karabekir Paşa’nın “Erzurum’un Kurtuluşu” yazısı ile Erzurum Sultanisi Muallimi Hüseyin Hüsnü Bey’in “Erzurum Mektupları” yazısı var.
Gazete başka ne yazıyor…
Erzurum ahalisinin halife hazretlerine çektiği ve Osmanlının Şark hududu muhafızlığını sadakat ve fedakârlıkla yerine getiren Erzurum’da Kürt Türk çatışması çıkarmak isteyen kötü emellilerin varlığını; vatanın bölünmez bir bütün olduğunu padişaha bildirildiği telgrafı yazıyor.
Yazıyoor…
Ermenilerin Türkleri konaklara doldurup nasıl yaktıklarını karargâha bildiren yüzbaşının telgrafını yazıyor.
Yazıyoor, yazıyor..
Erzurum postasını; harp yıllarında Lalapaşa Cami’nin, Ulucami’nin, Kalenin içler acısı durumunu, Erzurum’un çarşısını pazarını ve sosyo ekonomik yapıdaki büyük geri gidişi yazıyor. Erzurum kapılarını, 1924 depremini, kurtuluş sonrası belediye seçimlerini yazıyor.
Yazıyoor…
Mustafa Kemal Paşa’nın nasıl Erzurum milletvekili olduğunu yazıyor. Şehit çocukları menfaatine 1921’de düzenlenen at yarışlarını yazıyor. Seferberliği, muhacirliği yazıyor.. Hem Osmanlıca hem Latin harfleriyle yazıyor…
Sadece yazmıyor, Kurtuluş gazetesinin arka sayfasında orduya gönüllü olarak yazılan o yiğit, o hançer duruşlu dadaşların fotoğrafını da yayımlıyor.
Bu güzel ve koleksiyonluk çalışma için teşekkürler Erzurum Büyükşehir Belediyesi.
Tarihi hakikatleri tarihin yazıldığı yılların makale, telgraf, mektup, şiir ve fotoğraflarıyla bize gösterdiğin için teşekkürler Sayın Başkan Mehmet Sekmen.
Ve teşekkürler sana, Erzurum üzerine yazdığı 9 kitapla Erzurum’u masallardan, meddahlardan kurtarıp tarihi hakikatleri bize sunan adam: Doç. Dr. Murat Küçükuğurlu… (ETÜ Tarih Bölümü başkanı.)
Bir kez daha teşekkürler; uzun yıllar sonra Kâzım Karabekir Paşa’nın Erzurum’a gelişinin canlandırılması fikrini hayata geçirip yaklaşık 100 atlıyla ve Türk bayraklarıyla İstanbulkapı’dan Havuzbaşı’na halkı coşturan Erzurum Büyükşehir Belediyesi…
Ve bizi mest eden bu iki etkinliğin gizli kahramanı Genel Sekreter Yardımcısı Selami Keskin…
Teşekkürler hepinize…
